Investigando o noso Patrimonio natural!

Con motivo da celebración da 4ª Semana Escolar da Provincia e a súa Deputación, os alumnos de cuarto de secundaria do Colexio Padre Feijoo, realizamos unha investigación sobre tres variedades de gando autóctonas de Galicia e a importancia da súa conservación.

O CABALO GARRANO

Na actualidade recupérase en estado semisalvaxe no Parque Natural da Baixa Limia. Máis coñecidos como bestas, burricanas ou garranos, os cabalos dos montes de Galicia constitúen a única poboación salvaxe que se conserva no mundo da especie Equus ferus (cabalos) (F. Bárcena, 2012). 
Recentemente foron descritos como unha subespecie diferente por F. Bárcena en 2012 (Equus ferus atlanticus), polas súas importantes diferenzas con outros cabalos (morfológicas, fisiológicas e de conduta). Estudos xenéticos máis recentes apuntan a que pode tratarse dunha especie diferente dos outros cabalos. 
En apenas seis anos a súa poboación pasou duns 20.000 a 8.000 exemplares. 

A problemática do cabalo garrano
 As vacas teñen, polo menos, unha rentabilidad que non ten o cabalo, de feito a maioría dos ganaderos posúen os cabalos como un complemento ás vacas, pero prácticamente non se ocupan deles, normalmente déixanos que llas apañen como poidan no monte. Segundo eles os cabalos non teñen problemas á hora de conseguir alimento e as súas condicións de adaptación ao monte son inmejorables. En parte teñen razón cando se refiren ao típico cabalo galego, o garrano. Con todo nos nosos montes introducíronse unha gran cantidade de garañones para producir ?cruces? que poden dar como resultado cabalos algo ?máis atractivos e vistosos? pero que se adaptan moi mal ao medio e non son capaces de sobrevivir a invernos difíciles.

 Incluso os garranos, e debemos insistir nisto, ven a miúdo complicada a súa supervivencia ao non poder desprazarse libremente pola Sierra e estar recluídos en espazos limitados. Por suposto, e deixando á marxe algunha rara excepción, os garranos e os cabalos en xeral da Sierra do Barbanza non son alimentados nunca, por unha simple razón económica. Un cabalo de monte apenas vale diñeiro. Por uns 30 ou 40 euros pódense comprar cabalos que logo no matadero poden alcanzar os 150/200 euros, pero aos que hai que descontar os gastos de transporte e os beneficios do intermediario. E esa é a razón pola que a maioría dos animais que morren nos nosos montes son cabalos. 
Moitos poderían pensar que deixando de lado cuestións compasivas, e dado que o garrano ten un gran interese biolóxico (para algúns autores constitúe o principal valor natural de Galicia) como é que se lles dá tan pouco aprecio? A nosa sociedade tan afeita a poñerlle un prezo a todo, adoita valorar máis a vida dun animal que presenta unhas características singulares ou exclusivas que aqueles máis normais e frecuentes, e aínda que nós consideramos que toda vida é igual de importante somos conscientes que a xente, en xeral, acaba valorando máis o menos común e peculiar. Pois ben, a todos eles dirémoslles que a poboación galega de garranos é única nun dobre sentido. Por unha banda, é a única poboación de cabalos genuinamente salvaxes (xunto coa do cabalo mongol) e a máis importante pola súa cantidade do mundo. Por outro, é tamén a única que presenta unha continuidade de poboación sen interrupción algunha desde o Pleistoceno (o cabalo mongol, case se extinguiu a mediados do século XX e tivo que ser reintroducida a partir de exemplares que se conservaban en zoos e algúns centros particulares). 
 En realidade o único que necesitarían os garranos para sobrevivir é que os deixásemos vivir en paz na súa hábitat natural! 

A VACA CACHENA

Orixe: Non existe unha clara coincidencia achega da súa orixe. Cítase como existente desde tempos inmemoriais no norte de Portugal, ata o punto de contar con outras derivadas directas. Dende principios do século pasado, debido ao seu menor tamaño, a raza foi desprazada por outras dos troncos Ibérico e Aquitánico, quedando soamente un pequeno núcleo acantonado nas montañas portuguesas e españolas. A raza está recoñecida oficialmente como Raza Autóctona en Perigo de Extinción.

Características: A súa capa é castaña clara, máis escura na rexión do pescozo; as mucosas, pezuñas e parte dorsal da encornadura negras; con flequillo na testuz; pabellón auricular e cola ben poboadas de pelo. Os machos adultos pesan en promedio 585 kg e as femias 380 kg cunha alzada á cruz de 122 cm e 117 cm, respectivamente. O peso dos terneros ao nacemento é de ao redor de 23 kg nos machos e de 20 kg nas femias. As femias cóbrense aos 24 meses de idade, con alta fertilidad e longevidad.

A súa principal aptitude é a produción dun ternero, destetado aos seis meses de idade, que presenta boas características de calidade de carne. Os poucos animais que se ceban, ata os 14-18 meses, mostran crecementos moi discretos (500 g/día). 
Outra aptitude desta raza é a motriz, circunstancia que fixo que fose usada durante un tempo nos traballos agrícolas (bueyes). Actualmente constitúen unha reserva xenética. 
Con todo, por tratarse da vaca máis pequena do mundo, non sería moi aventurado pensar que no futuro puidese ter unha boa aceptación como animal de experimentación, así como para a súa exposición en parques públicos e/ou zoológicos ou para o aprovechamiento de recursos agrarios en medios difíciles.  

Distribución: A área xeográfica sitúase en diferentes municipios da provincia de Orense limítrofes co Parque Nacional Portugués de Peneda-Geres. Ao longo das pasadas décadas a súa poboación sufriu un drástico descenso, actualmente contabilízanse 27 rebaños, nos cales todos os seus animais áchanse inscritos nun Libro de Rexistro Especial aberto na Consellería de Medio Rural da Xunta de Galicia.

A VACA CALDELÁ
A raza bovina da vaca caldelá está considerada como unha variedade autóctona en perigo de extinción. No centro de Fontefiz (Coles) prodúcese a recuperación dalgunhas razas ganaderas, nesta foto podemos ver un boi da raza caldelá en Fontefiz.