O ADN

O ÁCIDO DESOXIRROBONUCLEICO

O ADN, ou ácido desoxirribonucleico, é o material que contén a información hereditaria nos humanos e case todos os demais organismos. Case todas as células do corpo dunha persoa teñen o mesmo ADN. A maior parte atópase no núcleo celular pero tamén se pode atopar unha pequena cantidade de ADN nas mitocondrias. As mitocondrias son estruturas dentro das células que converten a enerxía dos alimentos para que as células póidana utilizar.

A información no ADN almacénase como un código composto por catro basees químicas, adenina (A), guanina (G), citosina (C) e timina (T). A orde ou secuencia destas bases determina a información dispoñible para construír e manter un organismo. As bases de ADN emparéllanse entre si, adenina (A) con timina (T) e citosina (C) con guanina (G); para formar unidades chamadas pares de bases. Cada base tamén está unida a unha molécula de azucre e unha molécula de fosfato. Xuntos (unha base, un azucre e un fosfato) chámanse nucleótidos. Os nucleótidos están dispostos en dous hebras longas que forman unha espiral chamada dobre hélice. 

Unha propiedade importante do ADN é que pode replicarse ou facer copias de si mesmo. Cada hebra de ADN na dobre hélice pode servir como patrón para duplicar a secuencia de bases. Isto é fundamental cando as células divídense, porque cada nova célula necesita ter unha copia exacta do ADN presente na célula antiga.

ADN

OS BASES NITROGENADAS

 As nucleobases, tamén coñecidas en bioquímica como bases nitrogenadas ou a miúdo simplemente bases, son compostos biolóxicos que conteñen nitróxeno que forman os nucleósidos, que á súa vez son compoñentes dos nucleótidos, con todos estes monómeros que constitúen os bloques de construción básicos de ácidos nucleicos. A capacidade das nucleobases para formar pares de bases e para amontoarse unha sobre outra conduce directamente a estruturas helicoidales de cadea longa como o ácido ribonucleico (ARN) e o ácido desoxirribonucleico (ADN).

Cinco nucleobases: adenina (A), citosina (C), guanina (G), timina (T) e uracilo (U) denomínanse primarias ou canónicas. Funcionan como as unidades fundamentais do código xenético, son as bases , A,G,C,T que se atopan no ADN, mentres que , ,  y  se atopan no ARN. A timina e o uracilo son idénticos, agás que T inclúe un grupo metilo do que carece U.

A adenina e a guanina teñen unha estrutura esquelética de anel fusionado derivada da purina, polo que se denominan bases de purina. De maneira similar, a estrutura de anel simple da citosina, uracilo e timina derívase da pirimidina, polo que esas tres basees denomínanse bases de pirimidina. Cada un dos pares de bases nun ADN típico de dobre hélice comprende unha purina e unha pirimidina: unha A emparellada cunha T ou C emparellada cunha G.

 Estes pares de purina-pirimidina, que se denominan complementos da base, conectan as dúas cadeas da hélice e a miúdo compáranse cos banzos dunha escaleira. O emparellamento de purinas e pirimidinas pode resultar, en parte, de restricións dimensionales, xa que esta combinación permite unha xeometría de ancho constante para a hélice espiral do ADN. Os emparellamentos A-T e C-G funcionan para formar ligazóns de hidróxeno dobres ou triplos entre os grupos amina e carbonilo nas bases complementarias.

En agosto de 2011, un informe baseado en estudos da NASA sobre meteoritos suxeriu que nucleobases como adenina, guanina, xantina, hipoxantina, purina, 2,6-diaminopurina e 6,8-diaminopurina poden formarse no espazo exterior e na terra.1​2​3​

A orixe do termo basee reflicte as propiedades químicas destes compostos nas reaccións acedo-base, pero esas propiedades non son especialmente importantes para comprender a maioría das funcións biolóxicas das nucleobases.

O ADN

O ácido desoxirribonucleico -coñecido polas siglas ADN— é un ácido nucleico que contén as instrucións xenéticas usadas no desenvolvemento e funcionamento de todos os seres vivos​ e algúns virus (os virus ADN); tamén é responsable da transmisión hereditaria.​ A función principal da molécula de ADN é o almacenamento a longo prazo de información para construír outros compoñentes das células, como as proteínas e as moléculas de ARN. Os segmentos de ADN que levan esta información xenética son chamados xenes, pero as outras secuencias de ADN teñen propósitos estruturais ou toman parte na regulación do uso desta información xenética.

Desde o punto de vista químico, o ADN é un polímero de nucleótidos, é dicir, un polinucleótido.Cada nucleótido, ao seu tempo, está formado por un glúcido (a desoxirribosa), unha base nitrogenada (que pode ser adenina→A, timina→T, citosina→C ou guanina→G) e un grupo fosfato (derivado do ácido fosfórico). O que distingue a un polinucleótido doutro é, entón, a base nitrogenada, e por iso a secuencia do ADN especifícase nomeando só a secuencia das súas bases. A disposición secuencial destas catro basees ao longo da cadea é a que codifica a información xenética, seguindo o seguinte criterio de complementariedade: A-T e G-C. Isto débese a que a adenina e a guanina son de maior tamaño que a timina e a citosina, polo que este criterio permite cumprir unha uniformidade. Nos seres vivos, o ADN preséntase como unha dobre cadea de nucleótidos, na que as dúas hebras están unidas entre si por unhas conexións denominadas pontes de hidróxeno.

Para que a información que contén o ADN poida ser utilizada pola maquinaria celular debe copiarse en primeiro lugar nuns trens de nucleótidos, máis curtos e cunhas unidades diferentes, chamados ARN. As moléculas de ARN cópianse exactamente do ADN mediante un proceso denominado transcrición. Unha vez procesadas no núcleo celular, as moléculas de ARN poden saír ao citoplasma para a súa utilización posterior. A información contida no ARN interprétase usando o código xenético, que especifica a secuencia dos aminoácidos das proteínas, segundo unha correspondencia dun triplete de nucleótidos (codón) para cada aminoácido. Isto é, a información xenética (esencialmente: que proteínas van producir en cada momento do ciclo de vida dunha célula) áchase codificada nas secuencias de nucleótidos do ADN e debe traducirse para poder funcionar. Tal tradución realízase usando o código xenético a modo de dicionario. O dicionario "secuencia de nucleótido-secuencia de aminoácidos" permite o ensamblado de longas cadeas de aminoácidos (as proteínas) no citoplasma da célula. Por exemplo, no caso da secuencia de ADN indicada antes (ATGCTAGCATCG...), a ADN polimerasa utilizaría como molde a cadea complementaria da devandita secuencia de ADN (que sería TAC-GAT-CXT-AGG-...) para transcribir unha molécula de ARNm que se lería AUG-CUA-GCA-UCG-...; o ARNm resultante, utilizando o código xenético, traduciríase como a secuencia de aminoácidos metionina-leucina-acedo aspártico-arginina-...

As secuencias de ADN que constitúen a unidade fundamental, física e funcional da herdanza denomínanse xenes. Cada xene contén unha parte que se transcribe a ARN e outra que se encarga de definir cando e onde deben expresarse. A información contida nos xenes (xenética) emprégase para xerar ARN e proteínas, que son os compoñentes básicos das células, os «ladrillos» que se utilizan para a construción dos orgánulos ou organelos celulares, entre outras funcións.

Dentro das células, o ADN está organizado en estruturas chamadas cromosomas que, durante o ciclo celular, duplícanse antes de que a célula divídase. Os organismos eucariotas (por exemplo, animais, plantas e fungos) almacenan a maior parte do seu ADN dentro do núcleo celular e unha mínima parte en elementos celulares chamados mitocondrias, e nos plastos e os centros organizadores de microtúbulos ou centríolos, en caso de telos; os organismos procariotas (bacterias e arquexas) almacénano no citoplasma da célula e, por último, os virus ADN fano no interior da cápside de natureza proteica. Existen multitude de proteínas, por exemplo as histonas e os factores de transcrición, que se unen ao ADN dotándoo dunha estrutura tridimensional determinada e regulando a súa expresión. Os factores de transcrición recoñecen secuencias reguladoras do ADN e especifican a pauta de transcrición dos xenes. O material xenético completo dunha dotación cromosómica denomínase xenoma e, con pequenas variacións, é característico de cada especie.

James Dewey Watson

James Dewey Watson (Chicago, 1928) Bioquímico y genetista estadounidense considerado uno de los padres de la biología molecular. Recibió el premio Nobel de Fisiología y Medicina de 1962 por el descubrimiento de la estructura molecular en doble hélice del ácido desoxirribonucleico (ADN) y de su funcionamiento como molécula trasmisora de la herencia biológica. Dirigió el Proyecto Genoma Humano desde 1988 hasta 1992, año en el que renunció como protesta a la posibilidad de que se patentasen los genes. James D. Watson James Dewey Watson estudió en su ciudad natal y en Indiana. En 1947 obtuvo el equivalente a una licenciatura en zoología y en 1950 se doctoró en zoología por la Universidad de Indiana. En esta universidad conoció a genetistas y microbiólogos que despertaron su interés por la genética y la microbiología; su tesis, que fue dirigida por el biólogo italiano Salvador Edward Luria, versaba ya sobre los efectos de los rayos X en la multiplicación de los bacteriófagos. Posteriormente completó sus estudios con una beca postdoctoral en el Consejo Nacional de Investigación de Copenhague, donde se estaban realizando investigaciones sobre las estructuras de las grandes moléculas biológicas; allí se interesó por la química estructural de los ácidos nucleicos y trabajó en el ADN de las partículas víricas infecciosas. Conoció, en un simposio celebrado en la ciudad de Nápoles, el trabajo del investigador Maurice Wilkins, y ello le hizo centrar el rumbo de sus investigaciones hacia el descubrimiento de la química estructural de las moléculas biológicas.

 James D. Watson trabajó en la Universidad de Cambridge, donde investigó, junto a Francis Crick, la estructura del ADN, constatando los componentes esenciales de este ácido: cuatro bases orgánicas que debían estar enlazadas por pares (adenina con timina y guanina con citosina). Las cadenas del azúcar desoxirribosa aparecían unidas a grupos fosfatos y a estas bases orgánicas. La información base sobre los componentes del ADN ya había sido proporcionada por científicos como Chargaff, y por los biofísicos Rosalind Franklin y Mauricie Wilkins, los cuales ya habían utilizado las técnicas cristalográficas de rayos X para fotografiar la molécula de ADN. Con esta información y animados por las técnicas de trabajo de Franklin y Wilkins, James Watson y Francis Crick discernieron la estructura helicoidal de una molécula de ADN, que estaba formada por dos cadenas de bases nucleótidas enlazadas en forma de doble hélice; la doble hélice presentaba hacia el exterior las moléculas de azúcar y fosfato, y hacia el interior las bases emparejadas de forma complementaria. Este modelo molecular en doble hélice para el ADN permitía a la molécula duplicarse, puesto que las dos cadenas de la hélice eran complementarias, y constituía la base de los mecanismos de transferencia de la información biológica. Con esto se pudo comprender cómo se transmite el material hereditario de unas generaciones a otras. Este descubrimiento, considerado como uno de los principales avances de la historia de la biología y de la ciencia en general, cambió el rumbo de la bioquímica y dio paso a una nueva disciplina, la biología molecular. Posteriormente, Watson trabajó en el Instituto Tecnológico de California, en Pasadena, y en la Universidad de Harvard, donde impartió clases de bioquímica y de biología molecular. Finalmente ayudó a descifrar el código genético contenido en las secuencias del ADN y descubrió que el ARN mensajero era el encargado de transferir el código genético del ADN (a partir del cual se había sintetizado) a las estructuras celulares formadoras de proteínas, mediante un proceso denominado traducción. En 1962 obtuvo el Premio Nobel de Fisiología y Medicina, que compartió con Francis Crick y Mauricie Wilkins. En 1968 dirigió el Laboratorio de Biología Cuantitativa de Cold Spring Harbor de Nueva York. Desde 1988 hasta 1992 dirigió el Proyecto Genoma Humano, en el que se ha cartografiado la secuencia completa del ADN humano, pero Watson lo abandonó por ser contrario a los intereses económicos de intentar patentar los genes, que él siempre consideró patrimonio de la humanidad. Entre sus obras destacan Molecular Biology of Gene (1965) y The Double Helix (1968).

   James Watson cuenta en su haber con varios premios y honores de distintas universidades e instituciones y es miembro honorario de muchas asociaciones, sociedades y academias científicas, como la Academia de las Artes y las Ciencias americana y la Academia Nacional de Ciencias. Cómo citar este artículo: Fernández, Tomás y Tamaro, Elena. «Biografia de James Dewey Watson». En Biografías y Vidas. La enciclopedia biográfica en línea [Internet]. Barcelona, España, 2004. Disponible en https://www.biografiasyvidas.com/biografia/w/watson.htm [fecha de acceso: 3 de junio de 2024].

Xogo memory de comidas tipicas de Portugal

O Ciclo Celular

Sopa de letras en educaplay sobre el Ciclo Celular

Coñece a gastronomía portuguesa

 Eu e a miña compañeira portuguesa fixemos unha sopa de letras en educaplay con comidas típicas de Portugal.

Xogo de cartas con bailes típicos de países para memorizar

• 

Comparto con vos un xogo de tarxetas relacionado con bailes típicos de países ou provincias.

Feito por Julio e Richarlison.

Coñece os deportes tipicos de Portugal.

 Laura e Bea, con un maravilloso xogo de deportes tipicos de Portugal

Actividade colaborativa Portugal-Ourense

 Co compañeiro Tomás.  Coñece a comida portuguesa.

Conhece a música portuguesa

Adrian e Carolina fixemos unha actividade sobre a musica portuguesa! 

O ADN

O ácido desoxirribonucleico, comunmente coñecido como ADN, é un dos piares fundamentais da vida no noso planeta. Desde o seu descubrimento na década de 1950, o ADN fascinou a científicos, filósofos e ao público en xeral debido á súa incrible capacidade para almacenar, transmitir e replicar información xenética. 

Este ensaio explora a estrutura, a función e as implicacións do ADN no mundo natural e no ámbito científico actual. 

 O ADN é unha molécula complexa que se atopa no núcleo das
células de todos os organismos vivos, desde as bacterias máis simples ata os seres humanos máis complexos. A súa estrutura de dobre hélice, descuberta por James Watson e Francis Crick, é unha obra mestra da natureza, con dúas cadeas entrelazadas de nucleótidos que conteñen as instrucións xenéticas necesarias para o desenvolvemento, o crecemento e o funcionamento dun organismo. 

 A función principal do ADN é servir como un manual de instrucións biolóxicas, codificando a información necesaria para a síntese de proteínas, que á súa vez desempeñan roles vitais no corpo, como a estrutura celular, a función metabólica e a regulación do sistema inmunológico. Cada organismo ten o seu propio conxunto único de ADN, que determina as súas características hereditarias e a súa diversidade biolóxica. 

 A capacidade do ADN para replicarse con precisión é crucial para a herdanza xenética e a evolución das especies. Durante a división celular, o ADN se replica para garantir que cada célula filla teña unha copia exacta da información xenética. Con todo, esta replicación non é infalible e poden ocorrer erros, coñecidos como mutacións, que poden dar lugar a variacións xenéticas e, en última instancia, á evolución das especies ao longo do tempo. No ámbito científico, o ADN revolucionou a nosa comprensión da bioloxía e deu lugar a numerosos avances tecnolóxicos, como a enxeñería xenética, a terapia génica e a secuenciación do xenoma. Estas ferramentas permiten aos científicos modificar organismos para mellorar as colleitas, tratar enfermidades xenéticas e comprender mellor as enfermidades complexas como o cancro.

 Con todo, o poder do ADN tamén expón cuestións éticas e morais, especialmente en áreas como a clonación, a edición xenética e a privacidade xenómica. O acceso á información xenética das persoas expón preocupacións sobre a discriminación xenética e a seguridade dos datos persoais na era dixital. En resumo, o ADN é unha marabilla da natureza que foi fundamental para a vida na Terra e transformou o noso entendemento do mundo biolóxico. A súa estrutura elegante, a súa función vital e o seu impacto na ciencia e a sociedade fan do ADN un tema fascinante e de interese moderno.

Xogo sobre O Universo

Compartovos un pequeño xogo de si ou non sobre O Universo.

Aprende a Vía Láctea

Aqui tedes un xogo sobre a Vía Láctea de si ou non.

¡Diviertete xogando!

Xogo de células e cromosomas

 Compartobos un xogo sobre as células e os cromosomas para xogar mentres aprendes ou repasades a lección.

Xogo do Universo

 Xoga a este divertido xogo do universo no que unes por columnas as palabras coa súa respectiva definición.

¡Sobre todo divírtete aprendendo!

As bacterias

A CÉLULA PROCARIOTA

Unha célula procariota é un organismo unicelular, o seu material genético encóntrase disperso no citoplasma, reunido nunha zona denominada nucleoide (polo tanto estas células non teñen núcleo verdadeiro). As células que si teñen un núcleo, é dicir, co ADN pechado tras dunha cuberta membranosa, chámanse eucariotas e constitúen as formas de vida máis coñecidas e complexas. As procariotas son células máis pequenas e moito menos complexas que as eucariotas e carecen de orgánulos como as mitocondrias, retículo endoplasmático, aparato de Golgi e outros.

Ademais, os organismos formados por células procariotas son unicelulares, é dicir, formados por unha soa célula, aínda que algunhas poden formar grandes colonias. Segundo a clasificación do sistema de tres dominios, os organismos con células procariotas clasifícanse nos dominios Bacteria e Archaea.

Na clasificación do sistema de dous imperios distinguíase no que se agrupaban bacterias e arqueas e que coincidía co concepto de reino Monera doutras clasificacións.

Este tipo de célula consta das seguintes partes:

• Membrana plasmática/celular (na que se atopan os mesosomas)
• Mesosomas (pregamentos da membrana plasmática encargados de realizar a fotosíntese, a nutrición celular, é dicir fabricar enerxía, e axudan na duplicación/repartición de ADN na división celular)
• Parede celular bacteriana (composta por un azucre chamado mureína ou peptidoglicano)
• Cápsula (só a posúen as bacterias patóxenas)
• Nucleoide/ADN circular/Cromosoma bacteriano
• Plásmidos (trozos de ADN, independentes do nucleoide, empregados en enxeñaría xenética)
• Pilis/Fimbrias (estructuras que serven para que as células se comuniquen e podan realizar a TRANSDUCCIÓN. Este proceso baséase en que as pilis funcionen a modo de ponte citoplasmática entre dúas células e estas intercambien plásmidos)
• Flaxelo (serve para a locomoción)
• Ribosomas (conteñen as proteínas)
• Gránulos de reserva
• Citoplasma (composto polo citosol e os orgánulos)

Célula procariota cas súas partes

Xogo da modelaxe glaciar

 Xoga e divírtete xogando e aprendendo a modelaxe glaciar cun rosco de palabras!

Xogando e aprendendo!

O Ciclo Celular

 

        O CICLO CELULAR

O ciclo celular é un conxunto ordenado de sucesos que conducen ao crecemento da célula  e a división  en dúas células fillas. As etapas son: G1-S-G2 e M. O estado G1 quere dicir «GAP 1» (Intervalo 1). O estado S representa a «síntese», no que ocorre a replicación do ADN. O estado G2 representa «GAP 2» (Intervalo 2). O estado M representa «a fase m», e agrupa á mitosis ou meiosis (repartición de material xenético nuclear) e a citocinesis (división do citoplasma). 

As células que se atopan no ciclo celular denomínanse «proliferantes» e as que se atopan en fase G0 chámanse células «quiescentes».​ Todas as células orixínanse unicamente doutra existente con anterioridade. O ciclo celular iníciase no instante en que aparece unha nova célula, descendente doutra que se divide, e termina no momento en que dita célula, por división subseguinte, orixina dúas novas células.

          FASES DO CICLO CELULAR

A célula pode atoparse en dous estados moi diferenciados:​

    .O estado de non división ou interfase. A célula realiza as súas funcións específicas e, se está destinada a avanzar á división celular, comeza por realizar a duplicación do seu ADN.

   .O estado de división, chamado fase M

Interfase

É o período comprendido entre mitosis. É a fase máis longa do ciclo celular, ocupando case o 90 % do ciclo. Transcorre entre dous mitosis e comprende tres etapas:

  . Fase G1 (do inglés Growth ou Gap 1): É a primeira fase do ciclo celular, na que existe crecemento celular con síntese de proteínas e de ARN. É o período que transcorre entre o fin dunha mitosis e o inicio da síntese de ADN. Ten unha duración de entre 6 e 12 horas, e durante este tempo a célula duplica o seu tamaño e masa debido á continua síntese de todos os seus compoñentes, como resultado da expresión dos xenes que codifican as proteínas responsables da súa fenotipo particular. En canto a carga xenética, en humanos (diploides) son 2n 2c.

  . Fase S (do inglés Synthesis): É a segunda fase do ciclo, na que se produce a replicación ou síntese do ADN, como resultado cada cromosoma duplícase e queda formado por dous cromátidas  idénticas. Coa duplicación do ADN, o núcleo contén o dobre de proteínas nucleares e de ADN que ao principio. Ten unha duración dunhas 10-12 horas e ocupa ao redor da metade do tempo que dura o ciclo celular nunha célula de mamífero típica.

  . Fase G2 (do inglés Growth ou Gap 2): É a terceira fase de crecemento do ciclo celular na que continúa a síntese de proteínas e ARN. Ao final deste período obsérvase ao microscopio cambios na estrutura celular, que indican o principio da división celular. Ten unha duración entre 3 e 4 horas. Termina cando a cromatina empeza a condensarse ao comezo da mitosis. A carga xenética de humanos é 2n 4c, xa que se duplicaron o material xenético, tendo agora dous cromátidas cada un.

Fase M (mitosis e citocinesis)

                                                 

 

    

É a división celular na que unha célula proxenitora (células eucariotas, células somáticas, células comúns do corpo) divídese en dúas células fillas idénticas. Esta fase inclúe a mitosis, á súa vez dividida en: profase, metafase, anafase, telofase; e a citocinesis, que se inicia xa na anafase mitótica, coa formación do suco de segmentación. Se o ciclo completo durase 24 horas, a fase M duraría ao redor de 30 minutos.